"Dziwne losy Jane Eyre" Charlotte Brontë

Tytuł: Dziwne losy Jane Eyre
Tytuł oryginału: Jane Eyre
Autor: Charlotte Brontë
Tłumaczenie: Teresa Świderska
Data pierwotnego wydania: 1847
Data wydania: 30 czerwca 2021
Wydawca: Wydawnictwo MG 
Liczba stron: 608
ISBN: 978-83-813-9607-3 

Dziwne losy Jane Eyre to jedna z powieści mojego życia. To książka, która otworzyła moje oczy na klasykę i sprawiła, że dostrzegłam w niej piękno i najzwyczajniej w świecie, zapragnęłam poznać inne dzieła literatury światowej. To książka, która stanowiła i do dziś stanowi inspiracje dla wielu dzieł (chociażby Trzynastej opowieści Diane Setterfield). Powieść odważna, bezprecedensowa, wyróżniająca się na tle innych napisanych w XIX wieku. Co więcej, napisana wówczas przez kobietę sprawia, że stanowi perełkę wśród perełek. Nic więc dziwnego, że na dany moment pisarka zdecydowała się ją wydać pod męskim pseudonimem, co zresztą było znaną praktyką w tamtych czasach.

Powieść opowiada o dziejach tytułowej Jane. Los dziewczyny nie szczędził, ta spędziła wiele lat w szkole najpierw jako uczennica, później jako guwernantka. Ostatecznie zdecydowała się zamieścić w prasie ogłoszenie i tak trafiła do Thornfield Hall. Tam poznała pana Rochestera, którego pokochała. Nie miała jednak pojęcia że mury tej posiadłości skrywają niejedną mroczną tajemnicę.

Tak pokrótce można by streścić fabułę tej powieści. Wydawałoby się, że nie odstaje od książek napisanych w tamtych czasach. Nic jednak bardziej mylnego. Brontë zdecydowała się na napisanie powieści pod pseudonimem bo wiedziała, że gdyby wydała ją pod swoim nazwiskiem zostałaby uznana za lekką i zbyt frywolną. Wiedziała, że to co ma do przedstawienia powinno ujrzeć światło dzienne i zyskać jak najwięcej czytelników. Co skrywają więc karty powieści Dziwne losy Jane Eyre? Ano właśnie, jak na tamte czasy, tematy niezwykle trudne i niepopularne, wpisujące się w tabu. Pojawia się tam bowiem bigamia, samobójstwo czy niespełniona miłość.

Powieść otacza czytelnika niespotykanym urokiem, a pierwszoosobowa narracja pozwala zaznajomić się z główną bohaterką. Brontë użyła bardzo ciekawego zabiegu, bowiem tytułowa Jane zwraca się bezpośrednio do czytelnika opowiadając o swoich emocjach. Co ciekawe, Jane przy panu Rochesterze pozostaje cicha, nieśmiała, rzadko się odzywa, natomiast swój pamiętnik pisze w zupełnie odmienny sposób. Tam daje upust swoim prawdziwym emocjom. Ukazuje to obraz kobiety, która przyjmując narzucone jej normy społeczne pozostawała potulną jednak w swoim wnętrzu zupełnie z taką rolą się nie godziła.

Jane jest niespotykanie silną bohaterką. Nie poddaje się ślepo losowi, a walczy o swoje. Kłody rzucane jej pod nogi z czasem przekuwa w swoją moc. Według wielu badaczy właśnie to przyczyniło się do wielkiego sukcesu powieści.

Z pewnością do tego przyczynił się też niepowtarzalny klimat powieści, w którym główną rolę grają niedopowiedzenia i aura tajemniczości, swego rodzaju napięcie rosnące ze strony na stronę. Wiele zostało ukryte w dziwacznych dźwiękach, co sprawia, że powieść poniekąd wpisuje się w gatunek powieści gotyckiej. Jane spacerując jednym z korytarzy Thornfield Hall słyszy dziwny dźwięk, niespotykany śmiech. Stanowi to niemałą zagadkę zarówno dla niej, jak i dla zagłębiającej się w tekście osoby. Wraz z tymi dźwiękami dotychczas uporządkowane życie w rezydencji staje się poniekąd koszmarem, innym miejscem.

Dziwne losy Jane Eyre do tej pory powstają pozostają powieścią na wskroś feministyczną, właśnie poprzez obraz Jane, która nie godzi się na bycie kochanką, a walczy o siebie, o to, by nie pozostawać postrzeganą przez społeczeństwo jako utrzymanka świadczy o sile tej kobiety. Właśnie dlatego powieść studiowana była przez współczesne ruchy feministyczne i do tej pory pozostaje przedmiotem badań.

Charlotte Brontë stworzyła dzieło unikatowe, wyróżniające się, pozostające do dziś jedną z największych pereł literatury piękne. To powieść inspirująca późniejsze pokolenia, powieść ponadczasowa.

Napisała: Monika Ryk